Voedingsaanbevelingen bij ouderen met diabetes type 2

Volgens studies zou bijna 1 op 5 ouderen in Woonzorgcentra te kampen hebben met Diabetes type 2. Dat is een chronische aandoening, die een strikte opvolging vereist. De tijd dat alleen maar een zeer streng dieet werd aanbevolen, is gelukkig voorbij. Met een optimale zorg, een gezonde evenwichtige voeding en veilige suikervervangers, kom je ook al een heel eind zonder de levenskwaliteit van de senioren aan te tasten.

Chronische aandoening

Diabetes mellitus of suikerziekte is een chronische aandoening waarbij het suikergehalte in het bloed te hoog is. De ziekte ontstaat wanneer onze lichaamscellen minder gevoelig worden voor het hormoon insuline. Dankzij dit hormoon kunnen onze lichaamscellen glucose of suiker uit het bloed opnemen. Insuline is dus cruciaal voor de regulering van de suikerspiegel in ons bloed. In ons lichaam is het de alvleesklier of pancreas die zorgt voor de productie van insuline. Als de alvleesklier geen of onvoldoende insuline aanmaakt, stapelt de suiker zich op in het bloed en is er sprake van diabetes.

Er zijn 2 types diabetes. Diabetes type 1 is de diabetesvariant die het minst voorkomt (minder dan 10 % van de diabetesgevallen). Deze variant vloeit niet voort uit een ongezonde levensstijl, maar wordt vaak al op jonge leeftijd vastgesteld. Diabetes type 1 is in feite een auto-immuunziekte, waarbij het immuunsysteem zich tegen het eigen lichaam keert en om nog onduidelijke redenen de cellen van de alvleesklier vernietigt. Het resultaat is dat de alvleesklier steeds minder insuline aanmaakt en op termijn zelfs niet meer. Insulinespuiten of geïmplanteerde insulinepompen zijn voor deze patiënten dan ook de enige oplossing. Mensen die dit type van diabetes hebben, kunnen niet anders dan goed opletten en nadenken over hun voedingspatroon.

Diabetes type 2

Dat ligt anders bij diabetes type 2, dat tot tien keer meer voorkomt. Een van de oorzaken is de vergrijzing. Diabetes type 2 staat in de volksmond trouwens bekend als ‘ouderdomssuiker’, omdat de aandoening zich meestal op latere leeftijd manifesteert. Tegenwoordig lijkt die bijnaam wel wat achterhaald. In de voorbije decennia wordt de ziekte immers steeds vaker vastgesteld bij jongeren.

In tegenstelling met de eerste variant, kan diabetes type 2 wél het gevolg kan zijn van een ongezonde levensstijl. Zo is het duidelijk dat onevenwichtige voeding, maar ook gebrek aan beweging en overgewicht ervoor kunnen zorgen dat de cellen insuline onvoldoende herkennen, waardoor het glucosegehalte in het bloed te hoog blijft. Een gezonde(re) levensstijl is dan ook de beste pil die je tegen dit type diabetes kunt nemen, maar tegelijk ook zo moeilijk. Ook wie al diabetes type 2 heeft, kan met drastische levensstijlingrepen vaak zijn ziekte terugdraaien of de behandeling afbouwen.

Epidemie?

Wetenschappers en geneeskundigen aarzelen niet om het woord ‘epidemie’ in de mond te nemen als het over de sterke opmars van diabetes type 2 gaat. Op basis van gegevens uit de ziekteverzekering (geneesmiddelenverbruik) en de Belgische Gezondheidsenquête, kan men opmaken dat het aantal mensen met diabetes type 2 in de afgelopen decennia meer dan verdubbeld is. Op dit ogenblik wordt de prevalentie (voorkomen) van diabetes voor België door de Internationale Diabetes Federatie (IDF) geschat op 8% van de volwassen bevolking of 1 op 12 volwassenen. Voor ons land luidt de prognose dat dit tegen 2030 minstens gaat oplopen tot 9.6%, wat betekent dat binnen pakweg tien jaar 1 op 10 volwassenen Belgen diabetespatiënt zal zijn.

Ouderen met diabetes in woonzorgcentra

Het is niet verwonderlijk dat er in woonzorgcentra veel ouderen met diabetes (type 2) zijn. Zoals gezegd neemt de kans op diabetes type 2 toe met de leeftijd. Bovendien werd er bij veel senioren door onder andere een ‘Bourgondische’ levensstijl reeds vroeger diabetes vastgesteld. Daarnaast zouden normale verouderingsprocessen, zoals afname van gezichtsvermogen, het gehoor en achteruitgang in het geheugen ook invloed hebben op diabetes. Feit is dat één op vijf bewoners van een woonzorgcentra één of andere vorm van een diabetesdieet volgt.

Een intensieve glycemiecontrole is dan ook aanbevolen bij ouderen met diabetes. Hoe beter en hoe consequenter zij hun suikerconsumptie kunnen regelen, hoe beter de levenskwaliteit. Het is de bedoeling om vooral het percentage snelle suikers in hun voeding drastisch te beperken.

Maatwerk

De behandeling van diabetes bij ouderen is maatwerk. Een aangepast dieet draagt zeker bij tot het verbeteren van de algemene glycemieregeling en het vermijden van korte- en lange termijncomplicaties. Naast de controle van de hoeveelheid snelle suikers zijn voldoende eiwitten noodzakelijk om ondervoeding te voorkomen of te behandelen. Bovendien hebben studies ook geen significant voordeel kunnen aantonen van het vermijden van zout, vet en/of suikers op de levenskwaliteit en mortaliteit van ouderen. Vandaar dat je bij een diabetesbehandeling steeds moet kijken naar de individuele senior. Met de toenemende kwetsbaarheid en afnemende levensverwachting verschuift het behandeldoel van het voorkomen van complicaties op langere  termijn naar het behoud van kwaliteit van leven en behoud van zelfstandigheid bij de senior. Cruciaal hierbij is dan ook een gezonde en evenwichtige voeding, die rekening houdt met de zorgafhankelijkheid en de levensverwachting.

Drie groepen

Concreet deelt men de populatie in de woonzorgcentra in drie groepen op. De eerste groep zijn de onafhankelijke ouderen, die nog relatief gezond zijn. De tweede groep bestaat uit fragiele ouderen, die een complexe medische voorgeschiedenis hebben en naast diabetes nog andere aandoeningen hebben. Tenslotte zijn er nog de afhankelijke ouderen, waarbij de afgenomen functionaliteit gepaard gaat met een sterk verlaagde levensverwachting.  Voor al deze groepen kan men een aangepast voedingspatroon aanbevelen, waarbij men tevens inzet op zorg op maat voor de individuele oudere.

Bij de eerste groep, de onafhankelijke ouderen, beveelt men een behandeling aan die aanleunt bij die voor volwassenen met diabetes. Zij kunnen hun glycemie normaal handhaven door een gebalanceerde voeding, lichaamsbeweging en medicatie. Onafhankelijke ouderen kunnen normaal koolhydraten opnemen uit aardappelen, brood, rijst die de basis van elke maaltijd vormen. Wel worden voedingsmiddelen met toegevoegde suikers sterk ontraden.

Bij de fragiele en zeker bij afhankelijke ouderen kunnen toegevoegde suikers in principe niet. Ook natuurlijke suikers, afkomstig uit honing, stroop of fruitsap zijn te vermijden. Bij deze twee groepen ouderen is het van zeer groot belang dat ze gezond, maar ook lekker eten. De energiebehoefte neemt met de leeftijd weliswaar af en ook de stofwisseling wordt langzamer. Dat betekent dat deze ouderen normaal gezien minder calorieën nodig hebben. Toch hebben ze nog steeds dezelfde of zelfs hogere niveaus nodig van gezonde voedingstoffen zoals dubbel zoveel eiwitten, aangevuld met vitamine D.

Dieetvoeding met minder suikers

Een oplossing is om de senioren voedingsmiddelen te geven, die geschikt zijn voor diëten met minder calorieën en zonder toegevoegde suikers.

Ten eerste worden gezonde producten met meer vezels, minder calorieën, minder suikers (tot 30 % minder dan andere producten) en zonder kunstmatige zoetstoffen aanbevolen. Deze producten zijn eerder geschikt voor onafhankelijke senioren, die kiezen voor een gezondere levensstijl met meer vezels en minder suikers.

Een ander gamma is dan weer perfect inzetbaar in een dieet waar het gehalte aan mono- en disachariden best zo laag mogelijk is. Deze producten die tot 90 % minder snelle suikers kunnen bevatten, worden aanbevolen bij de fragiele en afhankelijke ouderen.

Een dieet voor diabeten is wel meer dan alleen maar zorgen voor suikervervangers. Bij de voedingstherapie moet men ook kijken naar de opname van voldoende vezels. Verzadigd vet moet ook zo veel mogelijk vermeden worden. En men moet er ook voor zorgen dat de senioren voldoende eiwitten opnemen.

Peter Van Oyen

Geef als eerste een reactie

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*